15 grudnia 2023 roku zakończy się projekt „Konserwacja kartonów witrażowych z 1936 roku autorstwa Jana Bukowskiego dla katedry pw. Wniebowzięcia NMP w Sosnowcu” dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, realizowany przez Pałac Schoena Muzeum w Sosnowcu od 2022 roku.

HERITO jest patronem medialnym projektu.

Podstawowy cel projektu, tj.:  przywrócenie 3 wielkoformatowych projektów witraży, znajdujących się w kolekcji sosnowieckiego muzeum, do stanu umożliwiającego ich ekspozycję, opracowywanie i przechowywanie został w pełni osiągnięty. Dzieła na długie lata będę mogły służyć badaczom twórczości Jana Bukowskiego, jak również sztuki dwudziestolecia międzywojennego. Są ponadto wyjątkowym świadectwem przeszłości Sosnowca, miasta o wyjątkowym wspólnym krakowsko-sosnowieckim dziedzictwie kulturowym, a którego najlepszym dowodem jest wnętrze bazyliki katedralnej pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny.

11 grudnia 2023 roku Dyrektor Paweł Dusza zamknął wystawę „Dziedzictwo odzyskane”,  w trakcie której po raz pierwszy zaprezentowano publicznie trzy wielkoformatowe kartony: „Najświętsza Maria Panna”, „Matka Boża Różańcowa z Dzieciątkiem” i „Stygmatyzacja św. Franciszka” (zachowany fragmentarycznie). Kartony to projekty wykonawcze, które odnoszą się do trzech witraży zrealizowanych w kościele pw. Wniebowzięcia NMP w Sosnowcu, od 1992 roku pełniącym funkcję kościoła katedralnego nowo ustanowionej wówczas diecezji sosnowieckiej.

Kościół katedralny pw. Wniebowzięcia NMP w Sosnowcu to świątynia niezwykła. Wybudowana została w latach 1893-1899 w stylu neoromańskim według projektu znanego warszawskiego architekta Karola Kozłowskiego staraniem ks. Dominika Rocha Milberta. O jej niebywałym pięknie decyduje eklektyczne wnętrze, w którym pierwszoplanową rolę odgrywa młodopolska polichromia Włodzimierza Tetmajera i Henryka Uziembły (1904-1906) oraz zespół 43 witraży zaprojektowanych przez Jana Bukowskiego, które w latach 1935-1939 wykonał Krakowski Zakład Witrażów S.G.Żeleński.

Kartony z kolekcji Pałacu Schoena Muzeum, Jan Bukowski wykonał w 1936 roku i wszystkie trzy dotyczą witraży znajdujących się do dzisiaj w oknach transeptu katedry. Zachowane na kartonach i witrażach inskrypcje, sygnatury i daty jednoznacznie wskazują nie tylko na ich autorstwo, ale także na fakt, że ich fundatorami byli: małżonkowie Stanisław i Maria Kraupe („Stygmatyzacja św. Franciszka” i „Najświętsza Maria Panna”) oraz Ludwik i Helena Piątkowscy („Matka Boża Różańcowa”).

O wysokiej wartości kartonów znajdujących się w kolekcji muzealnej decyduje wiele czynników. W swej opinii dr hab. Andrzej Laskowski, prof. UEK, do najistotniejszych zaliczył:

• Jan Bukowski (1873-1943), autor kartonów, to jeden z kluczowych krakowskich twórców 1 połowy XX wieku.
• Krakowski Zakład Witrażów S.G. Żeleński to jeden z najstarszych i najbardziej utytułowanych zakładów w Polsce, wykonujący do dziś witraże. Powstał w 1902 roku, od początku 1907 roku (w tym przez cały okres międzywojenny) znajdował się w ręku rodziny Żeleńskich, z których pierwszy właściciel Stanisław Gabriel Żeleński właśnie Jana Bukowskiego uczynił pierwszym kierownikiem artystycznym zakładu. Dla Żeleńskich pracowali najlepsi polscy projektanci witraży i mozaik, wśród których Bukowski zajmował ważne miejsce, podtrzymując współprace z firmą aż do śmierci w 1943 roku. W okresie międzywojennym zakład prowadziła, po śmierci męża Stanisława Gabriela w 1914 roku, Iza Żeleńska, którą z czasem wspomógł syn Adam.
• Unikatowość pojektów, które są jedynym artystycznym śladem procesu powstawania zespołu witraży do sosnowieckiego kościoła, a zarazem jednymi z nielicznych prac tego typu autorstwa Jana Bukowskiego, jakie przetrwały do naszych czasów, pomimo ogromnego dorobku artysty w tym względzie. Poza tym przy względnie dużym zasobie zachowanych witraży powstałych na ziemiach polskich od końca XIX wieku do wybuchu II wojny światowej, tylko znikoma część posiada dokumentację projektową w postaci kartonów.

Kartony witrażowe poddane pieczołowitej konserwacji powrócą do magazynu muzealnego, ich stan nareszcie umożliwi podjęcie dodatkowej działalności naukowo-badawczej i popularyzatorskiej. Dodatkowym niezwykle ważnym efektem projektu „Konserwacja kartonów witrażowych z 1936 roku autorstwa Jana Bukowskiego dla katedry pw. Wniebowzięcia NMP w Sosnowcu” jest zrealizowany film: https://www.youtube.com/watch?v=vrqyXJu8G8A 

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.