Lista magazynów (46)
Sortuj:
Austria
Na Austrię patrzymy przez różowe okulary, jak na kraj, gdzie wszyscy miłują walce, Mozarta, tort Sachera, kawę, sznycel i piwo, chociaż w różnej kolejności. Tymczasem zapominamy, jak bardzo zróżnicowany geograficznie, kulturowo i tożsamościowo jest kraj rozciągnięty między dwoma jeziorami – Nezyderskim i Bodeńskim. Austria nie objawiła się na mapie Europy w gotowej formie, lecz stopniowo budowała swoją tożsamość i rzeźbiła kształt.
Premiera: 2021
Balticum
Balticum jako wspólnota geokulturowa? Argumentów na potwierdzenie tej tezy znalazłoby się zapewne tyle, ile głosów sceptycznych. Nie o dowody jednak idzie. Dużo ważniejsza wydaje się inna kwestia: dlaczego i po co warto myśleć w kategoriach wielkich regionów geokulturowych, jakie możliwości takie myślenie otwiera.
Premiera: 2015
Bałkany przeobrażone
Czy Bałkany mają nadal, jak chciał Churchill, „więcej historii, niż potrafią strawić”? Pozostają „europejskim Orientem” czy szlachetną strefą buforową? Jak czują się literatury bałkańskich „małych języków” i w czym pokładają nadzieję? A może dawnych Bałkanów już nie ma, a zamieszkujące je narody są tylko silniejszymi lub słabszymi narracjami? To najważniejsze pytania 30. numeru kwartalnika „Herito”.
Premiera: 2018
Beton
200 lat temu Joseph Aspdin otrzymał patent na cement portlandzki. To niepozorne wydarzenie położyło fundament pod wielką rewolucję w historii architektury, która w kolejnym stuleciu całkowicie zmieniła krajobraz całego świata.
Premiera: 2024
Białoruś
Białoruś jest nam znacznie bliższa, niż to się na pierwszy rzut oka wydaje: nie tylko ze względu na wspólną historię czy trwający wciąż demokratyczny zryw, jako żywo przypominający wydarzenia lat 80. w Polsce i innych krajach Europy Środkowej.
Premiera: 2021
Charków
W charkowskim numerze Herito sięgamy do historii miasta, pytamy o jego ukraińskie DNA, które tak wyraźnie ujawniło się po rosyjskiej inwazji rok temu, sprawdzamy, co czyni je wyjątkowym. Pokazujemy materialne i niematerialne dziedzictwo miasta, na które często wcześniej patrzyliśmy przez pryzmat stereotypów, nakręcanych obcą propagandą.
Premiera: 2023
Chorwacja w Europie
Sukces integracji europejskiej nie usuwa z pola widzenia ważnych pytań. Kim czują się Chorwaci? Czym jest tożsamość narodowa i czy w ogóle ma sens mówienie o niej? Gdzie przebiega granica między „przeszłością” a „współczesnością”? Czy ideę jugosłowiańską należy ostatecznie odłożyć do historycznego lamusa? Jaka rola przypadnie Chorwatom w Europie czasów kryzysu?
Premiera: 2013
Dunaj – rzeka pamięci
Dunaj to nie tylko druga najdłuższa rzeka Europy, przepływająca przez dziesięć krajów, ale przede wszystkim monumentalny nośnik pamięci: historycznej, zbiorowej, kulturowej. W jego wodach odbija się historia Europy, od czasów starożytnych, kiedy stanowił północną granicę Cesarstwa Rzymskiego, przez dramatyczny okres drugiej wojny światowej i okresu powojennego, aż do dziś.
Premiera: 2018
Dusza Gruzji
Prowadzone w Gruzji, na terenie starożytnego regionu Kolchidy, badania archeologiczne potwierdzają nieprzerwane istnienie miasta Kutaisi od 3400 lat. W mitologii greckiej to właśnie do Kolchidy – krainy niebezpiecznej, zamieszkanej przez wiedźmy i smoki – udają się Argonauci pod wodzą Jazona w poszukiwaniu złotego runa. Korzenie gruzińskiej kultury sięgają czasów antycznych, a jednak wiemy o niej bardzo niewiele.
Premiera: 2022
Europa i Wschód. Dekada Partnerstwa Wschodniego
Czy Wschód przestał dziś interesować Zachód i jak definiowano „nowy Wschód” po przemianach 1989 roku? Jaką rolę odegrał Dniepr w kształtowaniu się ukraińskiej tożsamości narodowej i dlaczego przyszłość tego kraju związana jest z rzeką?
Premiera: 2019
Europa od kuchni
Czy pierogi, bigos, zwykły burak to elementy naszego dziedzictwa kulturowego? Oczywiście, że tak. „Na naszych stołach i w jadłospisach odbija się cała historia, jaka przetoczyła się przez kontynent, i zmiany kulturowe, które się na nim dokonały” – pisze we wstępie prof. Jacek Purchla. Ziemniaczane dekrety Fryderyka II Wielkiego miały takie samo znaczenie dla naszego dziedzictwa jak turecka ekspansja na Bałkanach.
Premiera: 2022
Europejski Rok Dziedzictwa Kulturowego 2018
Co zostanie po Europejskim Roku Dziedzictwa Kulturowego 2018? Jak opowiadać o historii i pamięci, żeby budować mosty, a nie utwierdzać istniejące podziały? Gdzie leży klucz do stworzenia pojemnej narracji europejskiej oddającej doświadczenia nowych, środkowoeuropejskich krajów wspólnoty? Dlaczego dziedzictwo to ludzie i w jakim kierunku rozwijała się będzie współczesna heritologia?
Premiera: 2018
Galicja po Galicji
Przez sto pięćdziesiąt lat Galicja była sztucznym konstruktem austriackiej dyplomacji, owocem rozbioru Rzeczypospolitej i jej upadku. Od stu lat nie istnieje. Dlatego nieustająco pytamy: dlaczego Galicja ciągle w nas jest? Czy rzeczywiście wyznacza naszą odrębność? Skąd dzisiaj bierze się siła i atrakcyjność jej dziedzictwa? Historia Galicji prowokuje do zadawania trudnych, nieraz bardzo trudnych pytań, na które często otrzymujemy dziś wykluczające się odpowiedzi.
Premiera: 2015
Karpaty
Ciągną się przez blisko półtora tysiąca kilometrów przez terytoria ośmiu państw i zajmują powierzchnię pięciokrotnie większą niż Szwajcaria. Przez wieki dawały przestrzeń do rozwoju kultur i małych centrów świata Bojków, Łemków, Hucułów, Wołosów, Szeklerów czy siedmiogrodzkich Sasów.
Premiera: 2019
Kłopotliwe Dziedzictwo Europy Środkowej
Zachować czy zburzyć Pałac Kultury i Nauki w Warszawie? Jak poradzić sobie z kłopotliwym dziedzictwem obozów zagłady czy pomnikami Armii Czerwonej? Z czego wynika fenomen niektórych bloków z „wielkiej płyty” i socrealistycznych budynków? Czy skłonni jesteśmy wziąć odpowiedzialność za całość wytworów minionych pokoleń niezależnie od konotacji narodowych i tła ideologicznego? Na pytania te starają się odpowiedzieć autorki i autorzy 29. numeru kwartalnika „Herito”.
Premiera: 2017
Kobiety Europy Środkowej
Dostrzeganie roli kobiet w historii jest sprawą stosunkowo nową. Na początku lat 70. XX wieku powstaje termin „herstory” dla określenia historii opowiadanej z kobiecego punktu widzenia. Choć na łamach „Herito” staramy się oddawać możliwie dużo miejsca autorkom i ich tematom, zdecydowaliśmy się cały najnowszy numer poświęcić kobietom ważnym dla środkowoeuropejskiej historii, kultury, polityki i sztuki – często zapominanym, niedocenianym bądź celowo wymazywanym.
Premiera: 2019
Konflikty pamięci
Każda wspólnota wypracowuje specyficzne sposoby zapamiętywania, ale też zapominania niewygodnych faktów. Ars memoriae i ars oblivionis stanowią nierozłączną parę. Wspólna pamięć jest sferą, którą codziennie na nowo konstruujemy, mimo że ludzie twierdzą, iż istota ich tożsamości jest niezmienna. O ile historia stanowi zamkniętą strukturę, o tyle pamięć jest otwarta zarówno dla jednostek, jak i dla zbiorowości. Pamięć zbiorowa bardziej rekonstruuje, niż rejestruje przeszłość. Przy czym pamięć w odróżnieniu od historii nie musi być jednoznaczna!
Premiera: 2013
Kraków i świat
Zwornikiem misji i działań Międzynarodowego Centrum Kultury jest pojęcie dziedzictwa kulturowego, rozumianego jako wykorzystywanie przeszłości dla współczesnych i przyszłych celów. Miasto stanowi istotny element dziedzictwa: miasto jako zwierciadło cywilizacji, miasto takie choćby jak Kraków. Dlatego debata nad naturą miasta w ogóle, a także fenomenem zmiany, jaką przechodzi Kraków, wydaje się ważna.
Premiera: 2017
Kultura i polityka
Dzieje ludzkości przynoszą wystarczająco dowodów na coś, co nazywać można zasadą wspomagania. Wszak artyści wspomagali talentami niejeden reżim, ale też niejeden upadek tyrana odbył się przy ich udziale. Co więcej władza sztuki może być równie atrakcyjna jak każda inna forma władzy. Aby sprowokować do przemyśleń, przyglądamy się mariażowi kultury z polityką w rozmaitych odcieniach, dawniej i dziś.
Premiera: 2012
Kultura Romów w Europie Środkowej
W najnowszym HERITO przyglądamy się historii Romów, ale przede wszystkim ich współczesności, a zwłaszcza temu, jak szeroko pojęta „romskość” przejawia się w architekturze, kulturze i sztuce naszej części świata.
Premiera: 2022
Litwa
Na przekór ugruntowanym w Polsce stereotypom — pogańskiej litewskiej kniei czy tropom Mickiewicza i Miłosza — autorzy spoglądają na Litwę od nietypowej strony, od morza. Dlatego w większym stopniu piszą o Mierzei Kurońskiej, Połądze, Nidzie i Kłajpedzie. Dotarłszy do Wilna, proponują inną wędrówkę — w poszukiwaniu zabytków mniej znanych niż ubitym traktem ku Ostrej Bramie, za przewodników obierając Jana Krzysztofa Glaubitza, Wawrzyńca Gucewicza i Mikalojusa Vorobjovasa.
Premiera: 2020
Miasta do przemyślenia
Miasto na półistniejące i na półporzucone, miasto stracone i na półodzyskane, jak pisał o dzisiejszym Lwowie Adam Zagajewski, to zarazem pars pro toto syndromu miasta środkowoeuropejskiego – nie należy ono w pełni do nikogo, ani do tych, którzy w nim mieszkają, ani do tych, którzy je stracili. A ileż innych nazw można by wpisać w miejsce Lwowa? Miast wciąż splątanych jak węzeł gordyjski? Aleksander jednak nie przybędzie i trzeba zacząć rozsupływać je cierpliwie.
Premiera: 2011
Miasto i muzeum
Miasta to swoiste muzea – jako przestrzenna ilustracja dziejów, gigantyczna kolekcja, ale też szkatuła, w której schronił się duch miejsca. Niestety historia naszej części kontynentu rzadko pozostawiała je nietknięte. Ich trwanie jest tu raczej pasmem zapadania się i wznoszenia.
Premiera: 2011
Miasto jako dzieło sztuki
Od czasów Platona i Witruwiusza dążeniu do prawdy, dobra i piękna towarzyszyło myślenie o idealnej organizacji miasta i kompozycji jego przestrzeni. Nie przypadkiem więc marzenie o mieście idealnym fascynowało tak wielu wybitnych myślicieli i artystów włoskiego renesansu. Poszukiwanie harmonii i doskonałości poprzez realizację idealnego planu miasta – gwiaździstego, opartego na zasadach regularnej geometryczności – pozostało jednak, poza wyjątkami, przede wszystkim utopią.
Premiera: 2016
Myślenie krajobrazem
Krajobraz to nie tylko malarskie lub wzrokowe efekty – pisał w 1943 roku Stanisław Vincenz – lecz także gleba, po której stąpamy i na której pracujemy, jej falistość lub równinność, jej wody – morza, rzeki lub moczary – a nawet powietrze, którym oddychamy.
Premiera: 2015
Narody - historia i pamięć
Jeżeli dzisiejszy świat jest w tym samym stopniu mozaiką narodów i ich historii co tkanką społeczeństw z ich pamięcią jednostek, rodzin, środowisk i instytucji, to powstała między nimi sfera jawi się jako pole napięć, częstokroć konfliktów. Jakich? Czyich? Komu i po co służą dziś pamięć i historia? Oto niektóre z pytań przewijających się w tym numerze, a przegląd opinii w nim zamieszczonych otwieramy pytaniem Miroslava Hrocha – po co Europie potrzebny jest jeszcze naród?
Premiera: 2012
Narody i stereotypy
Historia uczy, że relacje międzynarodowe w dużej mierze zależą od naszych wyobrażeń o innych. I nawet jeśli żywione przez nas przekonania nie znajdują potwierdzenia w rzeczywistości, stereotypów wyzbywamy się niechętnie. Ambrose Bierce nazwał je „wędrującą opinią bez widomych dowodów na swe poparcie”.
Premiera: 2014
Nieuchwytny środek (Europy)
Uchwycenie środka jest zadaniem kłopotliwym, trudnym, być może wręcz niemożliwym. Choćby gdy spojrzeć na dwa Wyszegrady – miejscowości o tej samej nazwie, jedną na Węgrzech, drugą w Bośni. Pierwsza, od której nazwę wzięła Grupa Wyszegradzka, jest znakiem możliwego przezwyciężenia dawnych porów i budowy zrębów wzajemnego rozumienia się krajów Europy Środkowej. Druga – figurą tragedii i próby odcięcia się od przeszłości, budowania przyszłości na zapomnieniu.
Premiera: 2013
Niewidzialne miejsca
Niewidzialność nie jest pustym konceptem ani zgrabnym chwytem retorycznym na marginesie książki Itala Calvina, ale żywym doświadczeniem mieszkańców Europy Środkowej.
Premiera: 2021
Odra
Odra, chociaż należy do najdłuższych rzek Europy, nie doczekała się własnych mitów i opowieści jak chociażby Wisła. Przez lata pozostawała brzydszą siostrą Renu, tą, którą wysłano do najcięższej pracy.
Premiera: 2023
